Fez: een 1001 nacht-sprookje

115

Er was maar één ding dat ik hoopte te halen uit een bezoekje aan Marokko: het gevoel in een 1001-nacht sprookje te zijn beland. Ik heb wel eens eerder gezegd dat mijn Disney-indoctrinatie ernstige vormen aanneemt, maar mijn drang naar een Alladin-ervaring was bijna ongezond. Zeker aangezien de meeste moderne steden in het Midden Oosten helemaal geen sprookjescentrum hebben. Ik had dus ook weinig verwachtingen van mijn tripje naar Fez.

En toen zette ik voet in een Arabisch sprookje.

Het was net als Volubilis een spoedbezoekje, maar wat voor één. Fes is één van de vier koningssteden van Marokko, en heeft een oud centrum dat volledig op de Unesco Werelderfgoedlijst staat. Niet verassend, als je er rond loopt. De smalle straatjes, kronkelige paadjes, overdekte gangetjes en een gigantische moskee brengen je echt terug in de tijd. De oorspronkelijke stad, die uit twee delen bestond, één bekend om het geweldige handwerk, en de ander om de hoog opgeleide bevolking, stamt van rond 800. In 1070 werden de steden verenigd met elkaar, en door de gunstige ligging voor de handel, groeide de stad uit tot de grootste stad ter wereld tussen 1170 en 1180. In die periode vonden ook de meeste uitbreidingen en plaats aan één van de bekendste moskeëen van het land: Karaouine.

De vroegere tegenstelling van handwerk versus opleiding vindt je nu verenigd terug in de stad. Regelmatig gluur je links en rechts binnen in kleine donkere ruimtes met dubieuze vlekken op de muur, waar lokale arbeiders tapijten weven of aardewerk maken. Wij doken halverwege onze rondleiding een leerwinkel binnen, met het prachtigste uitzicht dat ik recentelijk meemaakte: over het oude centrum van Fez. Vlak onder ons bevonden zich een aaneenschakeling van ronde baden, als een honiggraat, gevuld met allerlei kleuren vloeistof. Hier wordt het leer geverfd, wat ook een traditioneel product in Fez is. Even verderop stuit je echter op de oudste universiteit ter wereld: de Universiteit van Al-Karaouine (ja, die van de moskee). In 859 werd het opgericht, en nu is de universiteit nog in gebruik.

Een bezoek aan het oude centrum van Fez is een aanslag op je zintuigen. Als je even de andere kant opkijkt, loop je tegen een stuk ham aan dat in de etalege van de winkel hangt, of bots je tegen een bedelaar. Regelmatig moet je even aan de kant omdat een pakezel je wil passeren. Ik keek mijn ogen uit in de medina, gluurde door de poorten de moskee in, en schrok van het gemak waarmee er gewoon dierenhersens en longens verkocht werden. In de open lucht. Terwijl er vlak onder een paar magere kittens rondjes cirkelden, hun ogen gefixeerd op het vlees. Verdwalen is makkelijk in het doolhof wat het centrum heet. En als je, eenmaal er net buiten, bijkomt van een echte Aladin-ervaring, en net de oproep tot gebed klinkt, dan voel je je even verdwaald in een écht Arabisch sprookje.

Heb je Fez al eens bezocht?